ẢNH HƯỞNG TRỰC TIẾP VÀ GIÁN TIẾP CỦA HẠ ĐƯỜNG HUYẾT LÊN CUỘC SỐNG CỦA BẠN – NHỮNG ĐIỀU BẠN CÓ THỂ CHƯA BIẾT?
TS.DS. Kiều Thị Tuyết Mai
Trường Đại học Dược Hà Nội
Hạ đường huyết là gì?
Hạ đường huyết là tình trạng xảy ra khi lượng đường trong máu hạ xuống quá thấp. Do đường chịu trách nhiệm cung cấp năng lượng cho cơ thể nên ban đầu người bị hạ đường huyết thường thường cảm thấy mệt mỏi và khó chịu. Sau đó, có thể xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng hơn như run rẩy, chóng mặt, đau đầu, vã mồ hôi; tim đập nhanh, thị lực giảm, cáu gắt và da tái nhợt… Trong trường hợp đường huyết giảm đột ngột sẽ gây ngất xỉu. Các dấu hiệu suy giảm thần kinh như lú lẫn cấp tính, kích động mạnh, có dấu hiệu liệt nửa người (giả đột quỵ) hoặc dấu hiệu thần kinh khu trú. Bệnh nhân có thể xuất hiện các cơn co giật, có thể liên tục hoặc ngắt quãng, rối loạn ý thức nặng, thậm chí hôn mê sâu. Bệnh nhân có thể kèm theo tình trạng vật vã, có những dấu hiệu đặc biệt như tăng trương lực cơ toàn thân. Bệnh có thể tiến triển thành hôn mê kéo dài (phù não) hoặc di chứng tinh thần kinh vĩnh viễn (bệnh não sau cơn hạ đường huyết) [1].
Hình 1: Một số triệu chứng có thể gặp
Hạ đường huyết có thể xảy ra với tất cả mọi người, song đặc biệt phổ biến ở các bệnh nhân mắc đái tháo đường. Dùng quá nhiều thuốc (đặc biệt là các loại thuốc có nguy cơ cao như sulfonylure hoặc insulin), bỏ bữa, ăn không đủ hoặc tập thể dục nhiều hơn bình thường có thể dẫn đến lượng đường trong máu thấp ở các bệnh nhân này.
Tác động lớn của HĐH lên sức khỏe và tâm lý của bệnh nhân
Theo thời gian, các đợt tụt đường huyết lặp đi lặp lại có thể dẫn đến hạ đường huyết vô thức, nghĩa là hạ đường huyết không được nhận biết. Cơ thể và não không còn tạo ra các dấu hiệu và triệu chứng cảnh báo lượng đường trong máu thấp, chẳng hạn như run rẩy hoặc nhịp tim nhanh. Khi tình trạng này xảy ra, bạn sẽ có nguy cơ tụt đường huyết nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Ngoài ra, hạ đường huyết xảy ra ban đêm, ở người già, nếu không phát hiện cũng có thể gây hậu quả nặng nề.
Những tác động gián tiếp của biến cố này cũng có ảnh hưởng rất lớn. Những cơn hạ đường huyết nặng gây tác động tiêu cực đến tâm lý người bệnh, làm giảm chất lượng cuộc sống của họ trên nhiều phương diện. Tâm lý lo sợ quá liều thuốc có thể khiến một số bệnh nhân tự ý cắt giảm liều và cắt giảm thuốc, không duy trì tuân thủ điều trị, dẫn tới việc không đảm bảo mục tiêu điều trị. Thậm chí, những nỗi lo này còn lan truyền tới người nhà, người chăm sóc cho bệnh nhân và toàn xã hội. Nhìn một cách tổng thể, khi hạ đường huyết xảy ra, người bệnh sẽ không thể đi làm và giảm năng suất lao động và gây ra hao phí rất lớn [2].
Gánh nặng kinh tế của hạ đường huyết lên bệnh nhân đái tháo đường
Bên cạnh các tác động về sức khỏe và tâm lý, hạ đường huyết trên người bệnh ĐTĐ cũng gây ra gánh nặng kinh tế đáng kể [3]. Một nghiên cứu trên trên 1,4 triệu bệnh nhân ĐTĐ típ 2 có bảo hiểm y tế tại Việt Nam đã ghi nhận rất nhiều trường hợp phải nhập viện vì hạ đường huyết. Kết quả cho thấy một lượt hạ đường huyết nhập viện sẽ làm tăng thêm 2.943.913 VNĐ chi phí cho bệnh nhân ĐTĐ típ 2 tương ứng với gánh nặng tổng cộng gần 43 tỷ đồng cho biến cố này [4]. Các trường hợp hạ đường huyết nhẹ được điều trị ngoại trú thường tốn kém ít chi phí (xấp xỉ 220,000 VNĐ). Tuy nhiên, chi phí điều trị sẽ gia tăng khoảng 5 lần khi tình trạng hạ đường huyết yêu cầu phải khám cấp cứu. Chi phí điều trị hạ đường huyết cho một lần xảy ra biến cố dao động từ 214.637 VNĐ tới 7,740,550. Như vậy, chi phí cho một đợt hạ đường huyết có thể xấp xỉ chi phí điều trị trung bình trong một năm của một người bệnh ĐTĐ típ 2 [5-7].
Nhưng gánh nặng kinh tế được đề cập trong các nghiên cứu ở đây hoàn toàn còn chưa kể tới các bệnh nhân bị hạ đường huyết vừa và nhẹ sẽ tìm cách tự xử lý tình huống thay vì nhập viện. Hay những tác động to lớn tới khả năng làm việc, kiếm thu nhập của các người bệnh và người chăm sóc cho họ.
Hình 2: Chi phí điều trị tăng dần theo mức độ nghiêm trọng của hạ đường huyết
Một số lưu ý để phòng ngừa và giảm thiểu các tác động của HĐH
Để giảm thiểu được tất cả các tác động đã nói đến ở trên, các bệnh nhân đái tháo đường cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Không nhịn đói, hoặc để cơ thể bị đói quá lâu, không nhịn ăn mà hoạt động thể lực quá mức. Nhất thiết không được bỏ bữa sáng, đặc biệt là người già, trẻ em, những người có bệnh mạn tính, cơ thể yếu. Loại bỏ các yếu tố nguy cơ như kiêng khem quá mức, bỏ ăn vì mệt mỏi hoặc do các bệnh lý khác…
- Cần có chế độ tập luyện thường xuyên, phù hợp đối với từng người theo tư vấn của bác sĩ điều trị để đảm bảo sức khoẻ.
- Thường xuyên kiểm tra đường huyết tại các cơ sở y tế hoặc có thể tự làm kiểm tra tại nhà bằng cách theo dõi đường máu mao mạch theo chỉ dẫn của nhân viên y tế.
- Chuẩn bị sẵn một số sản phẩm có đường như kẹo, bánh, sôcôla, nước ngọt có đường… trong túi, trong cặp để lúc xảy ra hạ đường huyết là có thể dùng ngay.
- Tuân thủ đúng chỉ định điều trị của bác sĩ về chế độ dùng thuốc và chế độ ăn uống điều trị bệnh. Nếu như tình trạng hạ đường huyết xảy ra thường xuyên, có thể trao đổi với bác sĩ để được chuyển sang các loại thuốc có ít nguy cơ hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường típ 2- (Ban hành kèm theo Quyết định số 5481/QĐ-BYT ngày 30 tháng 12 năm 2020. 2020. Bộ Y tế,
2. Impact of severe and symptomatic hypoglycemia on quality of life and fear of hypoglycemia in type 1 and type 2 diabetes. Results of the Hypos-1 observational study. Nutr Metab Cardiovasc Dis, 2019. 29(7): p. 736-743. M. C. Rossi, et al.,
3. Economic burden of hypoglycemia for type II diabetes mellitus patients in Malaysia. PLoS One, 2019. 14(10): p. e0211248. S. M. Aljunid, et al.,
4. Tỉ lệ mắc và chi phí y tế liên quan tới hạ đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 tại Việt Nam. Y học Việt Nam, 2020. 490(2): p. 145-150. Kiều Thị Tuyết Mai, et al.,
5. Direct non-medical and indirect costs of diabetes and its associated complications in Vietnam: an estimation using national health insurance claims from a cross-sectional survey. BMJ Open, 2020. 10(3): p. e032303. T. T. M. Kieu, et al.,
6. Direct medical costs of diabetes and its complications in Vietnam: A national health insurance database study. Diabetes Res Clin Pract, 2020: p. 108051. H. Tuan Kiet Pham, et al.,
7. Quy trình điều trị chuẩn và chi phí điều trị hạ đường huyết trên người bệnh Đái tháo đường típ 2 tại Việt Nam. Tạp chí Y dược học, 2021. 12(1): p. 110-116. Kiều Thị Tuyết Mai, Hồ Thị Kim Thanh, and Phạm Huy Tuấn Kiệt,
Bài viết nằm trong chương trình đào tạo, cập nhật kiến thức y khoa giữa Đại sứ quán Đan Mạch và Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Bộ Y tế với sự hỗ trợ của Novo Nordisk.
VN22CD00013
